Ha!art nr 30 - Postdyscyplinarny magazyn o nowej kulturze

W numerze: Ha!wangarda Krakowska – Od Peipera do Fajfera

Ankieta wśród literaturoznawców: LIBERATURA – awangarda XXI wieku czy nowe spojrzenie na stare dzieła literackie? (Gazda, Bodman, Kalaga, Łebkowska, Poprawa, Rapak, Korwin-Piotrowska)

Fajfer, Dunajko, Orszulewski, Przybyszewska, Gondowicz / Bartnicki, Kołos, Dumais, Olczyk, Jankowicz, Woynarowski, Fajfer, Szpindler, Shuty / Wei-Yun Lin-Górecka / Dziadkiewicz, Charnas, Mirahina, Kopyt, Karnowski, Pułka, Kapela, Bromboszcz, Podgórni / Nowakowski, Pisarski, Gryglicka, Marecki, Nowak, Bazarnik oraz Raymond Federman, Dante Alighieri, Georges Perec, Marcel Duchamp, Michael Joyce, William Szekspir
Ha!wangarda

Numer 30 „Ha!artu” towarzyszy festiwalowi Ha!wangarda. Podczas pracy nad festiwalem tytuł imprezy, jednocześnie postawę i sposób działania zdefiniowaliśmy następująco: „W grę wchodzi nie tylko tradycyjnie rozumiana „kreacja ex nihilo”, ale także wydobycie radykalnego potencjału estetyk, ruchów intelektualnych i dzieł, które zdążyły zastygnąć w kanonie jednoznacznych, kastrujących interpretacji”. Gdyby sięgnąć do historii z pewnością pierwszą ha!wangardową akcją była inicjatywa odkrycia zapomnianego pisarza Stanisława Czycza. Zrealizowany w 2001 roku projekt „Czyczujemy” w Krzeszowicach (skąd pisarz pochodził) przypomniał prekursora nielinearnej opowieści, polifonicznych eksperymentów, autora realizującego w latach 60 i 70 na maszynie do pisania formy wówczas niemożliwe, adekwatne do nowych mediów. Sesja „Czyczujemy” odbyła się w opisywanej przez Czycza Sali Herbowej – niejako naturalnie przyciągnęła kolejne zjawisko – liberaturę, która rodziła się mniej więcej 50 metrów dalej, idąc na ukos. Okazuje się, że Zenek Fajfer, nie znając osobiście mnie ani innych redaktorów opowiadał, że to „Ha!art” będzie liberackim wydawcą i zmierzy się z książką niezwykle trudną edytorsko, Oka-leczeniem duetu Zenkasi, co rzeczywiście nastąpiło prawie 10 lat później, z dużym narażeniem naszej instytucji. Pamiętam, kiedy pierwszy raz stanąłem przed biblioteką domową Katarzyny Bazarnik i Zenona Fajfera w Krzeszowicach, zrozumiałem, że zjawisko, o którym mowa, to nie krótki trend w nowej literaturze polskiej, ale działanie, w które angażujemy Mallarmégo, Queneau, Joyce’a, Pereca, Federmana, Sukenicka, Sterne’a, Blake’a, B.S. Johnsona i na równi z nimi polskich autorów: Zenkasi, Radosława Nowakowskiego, Krzysztofa Bartnickiego czy Stanisława Czycza. Liberatura – dzisiaj zjawisko o randze światowej, któremu w dużej części poświęcamy kolejny numer (liberacki w całości był zeszyt 15, zjawisko to niejednokrotnie powracało w ha), składa się z kilkunastu książek wydanych w serii, w tym dwujęzycznego tomu „krzywej”, nieakademickiej teorii Fajfera (książka dostępna w księgarni Ha!artu w Krakowie), Czytelni Liberatury w Krakowie, kilkunastu kursów poświęconych temu zjawisku na uniwersytetach i w koledżach w Polsce i zagranicą.

Równocześnie z liberackimi wystartowały nasze działania liternetowe w zakresie rozpoznania związków nowych mediów z literaturą – dwie sesje w 2002 i 2003, wydanie powieści hipertekstowych Shutego (2003) i Nowakowskiego (2005), książki monograficzne i numery pisma o tym zjawisku. A później ha!wangardowe kreowanie, współkreowanie na łamach czasopisma, poprzez książki, festiwale: literackie intermedia Themersonów, Krzysztof Niemczyk, Małgorzata Dawidek Gryglicka, Paweł Dunajko (autor książki bez tytułu), geniusz translatorski z Mysłowic Krzysztof Bartnicki, poezjografia i mail poetry (biuletyn Kryzys i kryzysowe pocztówki), Dariusz Orszulewski, Radosław Tereszczuk, perfomance poetry Marcina Cecki, poezja cybernetyczna (trójca: Bromboszcz, Pułka, Podgórni), współtowarzyszenie warszawskiemu neolingwizmowi i postneolingwizmowi czy avant-popowej działalności minimalbooks Piotra Siwieckiego, remiksy literackie m.in. wikipedii Lipszyca (wiersze drukowane w ha od 2006) i „Remiksujemy pozytywizm”, działania storyartowe: prawie od samego początku Batony Shutego oraz jego współpraca z artystami sztuk wizualnych Maciejowskim i Tomaszukiem, powieść graficzna Strachoty i Woynarowskiego oraz Wielki Atlas Ciot Polskich – komiksowa adaptacja Lubiewa rozpoczęta w 2007 roku, do której wracamy. Ha!wagardowym akcjom towarzyszyli także krytycy, teoretycy, tłumacze, składacze, redaktorzy (Pisarski, Hernas, Jankowicz, Wójtowicz, Brzozowski, Gondowicz, Różycki, Jeżyk, Olczyk, Stokfiszewski, Mirkowicz, Niedziałkowska, Pachocki, Przybyszewska, Tabakowska, Gazda, Kalaga, Sławek, Kutnik, Zalewski, Poprawowie). Zawsze bliskie było mi patrzenie na produkcję kulturalną poprzez ludzi, którzy ją robią. Bez wyżej wymienionych ha!wangardy by nie było.