WYZWOLENIE. Wybór pism spółdzielczych z lat 1923-1956 - Jan Wolski

Książka objęta patronatem medialnym Bractwa Trojka

Pierwsze w dziejach zbiorowe wydanie najważniejszych tekstów Jana Wolskiego – działacza spółdzielczego i lewicowego, teoretyka i organizatora kooperacji pracy, wieloletniego orędownika wyzwolenia pracowników najemnych i tworzenia alternatyw gospodarczych poza etatyzmem i kapitalizmem, najdłużej żyjącego ucznia Edwarda Abramowskiego, jednego z nestorów demokratyczno-lewicowej opozycji wobec PRL, represjonowanego w „realnym socjalizmie”.

W 40-lecie śmierci Jana Wolskiego (1888-1975) ukazuje się pierwszy wybór jego tekstów poświęconych kooperacji pracy, spółdzielczości, samorządowi pracowniczemu, alternatywom wobec kapitalizmu i „centralnego planowania”. Prawie 700 stron i najważniejsze rozprawy Wolskiego: broszury wydane w latach 20. i 30., nigdy dotychczas niepublikowany rękopis z początku lat 20., maszynopisy z czasów okupacji hitlerowskiej, teksty zablokowane przez komunistyczną cenzurę. Całość opatrzona obszernym posłowiem prezentującym życie i dorobek Wolskiego.

Wolski popełnił rzecz w Polsce najstraszniejszą, wręcz towarzysko niedopuszczalną: pozostał sobą, żywym człowiekiem wśród martwych dusz. I dlatego musiał zejść na społeczny margines, przestać liczyć się zarówno na szczeblu rządzących dygnitarzy, jak i tych, którzy mieliby ochotę im dorównać, ale tymczasem ograniczają się do plotkowania w kawiarniach. Dla Wolskich nie ma miejsca w społeczeństwie z „Wesela” Wyspiańskiego dlatego, bo Wolscy proponują coś nowego, a społeczeństwo „Wesela” jest w swej istocie głęboko konserwatywne, niezależnie od różnic w orientacji ideologicznej i zaangażowaniu politycznym. Łatwiej przejść z katolicyzmu obrzędowego do marksizmu zrytualizowanego, aniżeli dopuścić możliwość faktycznego obalenia tradycyjnego podziału władzy na tych, co ją mają i na tych, którzy jej nigdy mieć nie będą.
prof. Aleksander Matejko, „Kultura” paryska 1971 r.

Był wybitnym socjalistą, chociaż w późniejszym okresie swego życia słowa „socjalizm” używał rzadko i nawet niechętnie. Uważał, że starły jego blask praktyki totalitarnych reżymów, przywłaszczających je sobie w sposób równie nieuprawniony jak bezceremonialny. Jego socjalistyczne przekonania nie pochodziły z jakiegokolwiek partyjnego przydziału. Wynikały z głębokich przemyśleń i ukształtowanego osobistym doświadczeniem przywiązania do wielkich haseł: Wolności, Równości i Braterstwa.
Jan Olszewski, przemówienie na pogrzebie Wolskiego w 1975 r.

Spis treści:

Od redaktora książki – Remigiusz Okraska
O zjednoczenie ruchu spółdzielczego w Polsce
O nowe formy dla nowych treści
Na dzień spółdzielczości. Pogadanka żołnierska
Z dziejów i doświadczenia włoskiej kooperacji pracy
Niezależność gospodarcza armii a spółdzielczość pracy
Podajmy sobie ręce (Spółdzielnie pomocy domowej)
O rewizję kompetencji w spółdzielniach klienckich opartych na pracy najemnej
Zasady i wytyczne spółdzielni pracy. Podręcznik instrukcyjny
Sprawa kooperacji pracy w Polsce
Do młodzieży o spółdzielczości (odczyt na Dzień Spółdzielczości)
Dla przyszłości. Piętnastolecie akcji pionierskiej na rzecz spółdzielczości pracy w Polsce 1924–1939
Problem spółdzielczości pracy handlowej
Garść postulatów programowych spółdzielczości inwalidzkiej
Spółdzielczy samorząd pracy
Część I. Anachronizm najemnictwa
Część II. Z doświadczeń i zagadnień organizacyjnych spółdzielczości pracy
Część III. Droga do socjalizmu. Program upowszechnienia spółdzielczości i uspółdzielczenia ustroju publicznego
Posłowie – dr Adam Benon Duszyk

Wybór i opracowanie Remigiusz Okraska i Adam Benon Duszyk