Rewolucyjni Mściciele. Śmierć z browningiem w ręku - Adrian Sekura

 Jest to, jak nazywają historycy, praca przyczynkarska, składająca się w poważnej części z materiałów źródłowych. Adrian Sekura opisuje trzy lata (od końca 1910 do początku 1914 roku) istnienia tej łódzkiej anarchistycznej grupy, która posługiwała się metodami bezpośrednimi i zbrojnymi w walce z carskim aparatem opresji i kapitalistycznym wyzyskiem.

Bez wątpienia pojawienie się Rewolucyjnych Mścicieli i przedsięwzięte przez nich metody walki były konsekwencją porażki rewolucji 1905-1907 roku: masowych represji ze strony państwa, opadnięcia fali protestów społecznych, chwilowej poprawy koniunktury gospodarczej, jaka miała miejsce w przededniu wybuchu I wojny światowej. Rozbicie Rewolucyjnych Mścicieli, jako ugrupowania politycznego i zbrojnego, było ostatecznym zakończeniem tego rewolucyjnego epizodu na terenie Królestwa Polskiego. Dzięki represjom, a następnie rozpętaniu I wojny światowej, ówczesnym władzom i burżuazji udało się opanować sytuację polityczną. Nie na długo. Zaraz po zakończeniu wojny w latach 1918-1921 (w niektórych krajach nawet do roku 1923), fala zmagań rewolucyjnych w Europie ponownie wzrosła i to niewspółmiernie do tego, co można było zaobserwować 15 lat wcześniej. Przyniosła ona za sobą nie tylko suwerenność niektórym narodom, powszechne prawa wyborcze, ale przede wszystkim konkretne zdobycze socjalne, jak upowszechnienie się prawa do 8-godzinnego dnia pracy, ubezpieczeń zdrowotnych i socjalnych, prawa do zakładania i wstępowania w szeregi związków zawodowych. Można też powiedzieć, iż na gruncie polskim Rewolucyjni Mściciele byli ostatnim akordem przyjętej w całym ruchu rewolucyjnym na przełomie XIX i XX wieku, taktyki terroru indywidualnego. Po tym okresie na 50 lat do głosu dochodzą masowe ruchy syndykalistyczne, w tym anarchosyndykalistyczne, które święciły swój tryumf przed i zaraz po II wojnie światowej.

Adrian Sekura swoją pracą o „Rewolucyjnych Mścicielach” wpisuje się w już tradycyjne starania polskiego ruchu anarchistycznego o „odtworzenie” własnej historii. Dołączył zatem do grupy takich badaczy jak np. Michał Przyborowski i, zmarły w tym roku, Rafał Górski, dzięki którym mogliśmy uzupełnić ważne wątki dziejów dotyczących m.in. Anarchistycznej Federacji Polski czy udziału działaczy anarchosyndykalistycznych w pracach i walce przedwojennego Związku Związków Zawodowych oraz ich powojennych losów. Rafał Górski poświęcił Rewolucyjnym Mścicielom jeden rozdział w swojej zbeletryzowanej historycznej opowieści (reportażu historycznym) o polskich zamachowcach („Polscy zamachowcy. Drogi do wolności”, Kraków 2008). Adrian Sekura postanowił przedstawić nam ich losy w sposób bardziej systematyczny, dołączając ciekawe materiały archiwalne, odkrywając przed nami nam nieznane i ważne karty historii naszego ruchu. Sądzę jednak, że książka ta zainteresuje każdego historyka zajmującego się przybliżoną tematyką.