Nirvaan - Jarosław Pietrzak

Nirvaan to powieść – na motywach autobiograficznych, ale powieść. Na pierwszym planie – historia narratora, uciekiniera z polskiej prowincji, który w Londynie zakochuje się w innym uciekinierze, z drugiego końca świata. To on właśnie, przepiękny skurczybyk o oczach Arjuna Rampala, ma na imię Nirvaan. Tak, jak nirvana.

Ale planów jest więcej. Na innych – dorastanie do własnej odmienności, odnajdywanie w niej własnej formy męskości – i szczęścia, i przyjemności. O emigracji i ratunku w innych językach, innych krainach. O gejowskim Londynie – jego obietnicach, jego taksonomiach i jego pułapkach (w tym o tożsamości jako pułapce). O rozczarowaniu i konieczności odkochania się, wygrzebania się z nietrafionej miłości (konieczności niekiedy wielokrotnej; niemal nieodzownej części homoseksualnego doświadczenia).

Wydaję ją własnymi siłami, bo nikt dzisiaj w Polsce nie wyda tak obszernej debiutanckiej powieści w „takiej tematyce” (to cytat z odpowiedzi wydawców). Jak nie wierzysz, to poszukaj, ile powieści „o tej tematyce” ukazało się w ostatnich latach i nie jest przekładami.

Oczywiście, możesz pomyśleć, że pewnie dlatego nikt nie wyda, bo jest słaba. Aktor Jacek Poniedziałek jest innego zdania:

„Szczera do bólu powieść Jarosława Pietrzaka to z jednej strony historia emancypacji polskiego homoseksualisty, z drugiej epopeja gejowskich podrywów i one night standów, z innej perfekcyjny portret zakompleksionego wrażliwca z robotniczej rodziny, tłumiącego w opresyjnym środowisku swoje skłonności i naturalną ekspresję, z jeszcze innej melodramatyczna love story, i wreszcie szczegółowy dziennik z życia młodego Polaka w Londynie, gdzie roi się od uciekinierów z biedy i obyczajowych uchodźców”.

Wydaję ją więc własnymi siłami przede wszystkim dlatego, że jest dla mnie ważna. Poświęciłem jej kilka lat pracy. Jest spóźnionym listem miłosnym adresowanym do co najmniej kilku mężczyzn z różnych etapów mojego życia, nie tylko do tytułowego bohatera. Ale to byłyby względy, które nie muszą być ważne dla nikogo innego.

Jest jednak dla mnie ważna także dlatego, że chciałem napisać taką powieść, jakiej sam potrzebowałem (w języku polskim, moim ojczystym języku), kiedy byłem osamotnionym w swojej odmienności chłopcem z blokowiska w upadłym wówczas prowincjonalnym, niegdyś przemysłowym mieście. Chłopcem, który z przerażeniem myślał, że czeka go w życiu tylko samotność i cierpienie. Bo jak to się w ogóle może wydarzyć – miłość mężczyzny do mężczyzny?

I wiem, że dziś, w panującym obecnie w Polsce klimacie, tacy chłopcy są być może jeszcze bardziej przerażeni, podobno dwóch na trzech ma myśli samobójcze. Napisałem tę powieść dla nich, żeby uwierzyli, że jeszcze zasną w ramionach najpiękniejszego mężczyzny. Że jest więcej niż jeden najpiękniejszy mężczyzna.

Chciałem im/wam opowiedzieć, jak to się może wydarzyć. Mimo wszystko. Mimo jadu spływającego z ekranów i murów, mimo grozy szkoły, mimo szelestu księżej sutanny w korytarzu, mimo strachu, który czasem towarzyszy na ulicy. Że nawet jeśli nigdy nie dotknąłeś „w ten sposób mężczyzny”, „tego” mężczyzny, albo dotknąłeś, ale spotkało cię cierpienie, rozczarowanie, odrzucenie – to nic. Któregoś dnia coś się zmieni, coś się wydarzy.