Marzyciele - Robert Musil

Nigdy nie można się wydostać z zakreślonych granic. Czasami mam wrażenie, jakby wszystko było ustalone już w dzieciństwie. Idąc wzwyż przechodzi się nieustannie obok tych samych punktów, obraca się w próżni według wyznaczonego, podstawowego schematu. Niczym na kręconych schodach.

***

I ty również jesteś marzycielem. Są nimi ludzie pozornie pozbawieni uczuć. Wędrują, przyglądają się, co robią osoby, które na świecie czują się jak w domu. I noszą w sobie coś, czego nie czują. W każdej chwili spadają przez wszystko w przepaść. Nie tonąc. W stan stworzenia.

ROBERT MUSIL, Marzyciele

 ***

[W Marzycielach] główni protagoniści nie są tradycyjnymi „charakterami”, nie mają ustalonych i określonych właściwości. Oscylują pomiędzy ucieczką przed szarą rzeczywistością w krainę marzeń i ekstazy a orgiastycznym wyżyciem się, pomiędzy anarchistycznym buntem przeciwko schematom, dogmatom i regułom mieszczańskiego społeczeństwa a pełnym rezygnacji relatywizmem, są wewnętrznie płynni, otwarci dla wszelkich możliwości. […] Wszyscy zaś razem są ożywieni egzystencjalistycznym pragnieniem absolutnej wolności i w jej imię skazują siebie na bolesną samotność, zrzucają wszelkie więzy, nie pozwalają się z nikim i z niczym związać.

EGON NAGANOWSKI

***

Czy Marzyciele są sztuką sceniczną? Do dziś twierdzę, że właściwi Marzyciele muszą nią być. Niezwykle trudno ich skrócić – mówiąc dokładniej, opracować, ale nie jest niemożliwością skrócenie ich w sposób proporcjonalny, by tak rzec, bez ich zniekształcania, nawet jeśli nie da się uniknąć strat pod względem treściowym. Jestem przekonany, że kiedy Marzyciele zostaną odpowiednio przedstawieni na scenie, w słowa i myśli na nowo wstąpi życie, z którego się narodziły, i nie będą tak trudni do zrozumienia.

ROBERT MUSIL

***

Gdy ktoś, kogo kochamy, kocha kogoś innego, nie pojawia się prostacka zazdrość, lecz pytanie o swoją własną wartość.

ROBERT MUSIL

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Przekład: Magdalena Chrobok