Intelektualne oblicza polskiego anarchizmu przełomu XIX i XX wieku. Augustyn Wróblewski, Józef Zieliński, Jan Wacław Machajski - Aleksander Łaniewski

Celem pracy jest przedstawienie, opisanie oraz analiza porównawcza „polskich odmian” myśli anarchistycznej przełomu XIX i XX stulecia, prezentacja sylwetek trzech jej głosicieli, omówienie ich poglądów i działalności. Oprócz wprowadzenia do obiegu naukowego nowych źródeł archiwalnych dotyczących życia i poglądów Jana Wacława Machajskiego (1866–1926), Augustyna Wróblewskiego (1866 – po 1924?) oraz Józefa Zielińskiego (1861–1927) w pracy
została podjęta próba syntetycznego spojrzenia na wysiłki intelektualne polskiej inteligencji anarchistycznej przełomu wieków oraz uporządkowania znanego już materiału.

Autor trafnie i przenikliwie analizuje główne ideowe zaplecze polskich środowisk anarchistycznych; ustala odrębną chronologię tego bardzo zróżnicowanego i wielowątkowego ruchu, zestawia i proponuje rozbudowany katalog badawczy problematyki, pokazując przy tym geografię i „archeologię” ideową tego nurtu, dyskutując z rozległą literaturą przedmiotu.
Fachowo zatem włącza całe pokolenie „inteligentów anarchistycznych” w dzieje polskich i europejskich tradycji intelektualnych.
W szczególności na uwagę zasługuje umiejętność wydobywania z przeszłości zapoznanych postaci (tu przede wszystkim Augustyna Wróblewskiego i Józefa Zielińskiego), często wybitnych myślicieli (jak choćby Jan Wacław Machajski), niemieszczących się w utartych schematach,
i zręczne wplecenie ich myśli i aktywności zarówno w ogólniejszy kontekst rozwoju myśli lewicowo-socjalistycznej, jak i tła epoki, dostarczając przy tym sporo interesującego materiału dla dalszych badań „osobowości radykalnej”. […]
Pod wieloma względami, m.in. staranności rekonstrukcji, detalicznym
identyfikowaniu, a także krytycznym posługiwaniu się literaturą przedmiotu,
bez wątpienia praca ta zasługuje na staranną lekturę nie tylko przez specjalistów od problematyki.

Fragment recenzji prof. Grzegorza Krzywca

------------------------------------------------------------------------------

Aleksander Łaniewski (ur. w 1984 r. w Grodnie), historyk, publicysta, adiunkt w Pracowni Historii
Europy Wschodniej i Studiów nad Imperiami XIX i XX wieku w Zakładzie Historii XX wieku Instytutu Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk. Zajmuje się historią anarchizmu w Europie Wschodniej XIX i XX w., rewolucją 1905 roku, problematyką pamięci oraz najnowszą historią społeczno-polityczną Białorusi.