Kronos 2/2022 Filozofia tantryzmu

Tradycje tantryczne często są nazywane „ścieżką lewej ręki” (wamaćara). W mistyce żydowskiej (kabale) mówi się o przejściu na lewą stronę (sitra achra) i odkryciu innego Boga (deus alienus, el ’acher) za sprawą wyzwalającego aktu transgresji, „zbawienia przez grzech” (Scholem). Znamienne, że ta ekstatyczna forma antynomicznej religii przyjmuje postać kultu świętej żeńskości: Szechiny w kabale, Sofii w gnozie, Śakti w tantryzmie. Narzuca się w tym miejscu pytanie: jaka tradycja europejska jest tutejszym odpowiednikiem tantry? Historycy religii wskazują na religie misteryjne, szczególnie na najdłużej funkcjonujące w Europie misteria matriarchalne w Eleusis. Współcześni historycy platonizmu dopatrują się tantry w teurgii neoplatońskiej. Dlaczego jednak nie u samego Platona, którego dialogi są „próbą literackiej popularyzacji misteriów eleuzyjskich” (Colli)? Byłby więc platonizm europejskim tantryzmem? Tego dowodzą zapiski polskiego platonika, a zarazem znawcy kabały Krzysztofa Maurina. Supozycja ta wydaje się wstrząsająca, zważywszy na potoczne rozumienie pojęcia miłości platonicznej, które być może nie jest niczym więcej, jak kulturowo brzemiennym niezrozumieniem platońskiej ironii. Platon jako tantryk okazałby się wówczas nie tyle metafizykiem, sytuującym boskość w zaświatowej transcendencji, ile naturalistą-fizykiem, a sama physis kolejną figurą żeńskości, pramacierzy, natury, która lubi się ukrywać – po to tylko jednak, aby w końcu się odkryć.

[Spis treści]

PREZENTACJE
Filip Ruciński, Abhinawagupta, Szesnaście definicji Niewypowiedzianego – wprowadzenie do przekładu
Abhinawagupta,
Szesnaście definicji Niewypowiedzianego
Tantra Wielkiego Wyzwolenia
Tantra Ocean Kuli

ESEJE
Aldous Huxley, Minimalna hipoteza robocza
Aldous Huxley, Słowa a rzeczywistość
Aldous Huxley, O zdaniu z Shakespeare’a
Bulent Rauf, Rzecz najważniejsza
Rabindranath Tagore, Albert Einstein, O naturze rzeczywistości
Mircea Eliade, Wprowadzenie do tantryzmu
Jean Przyluski, Kult Wielkiej Bogini
Gopinath Kawiradż, Filozofia śaktów
Gopinath Kawiradż , Matka
Ananda K. Coomaraswamy, Tantryczna nauka o Boskiej Dwujedni
Andrzej Serafi n, Archaiczna ontologia tantry
Justyna Horbowska, Piotr Popiołek, Biegunowość płciowa w nauce o początku
Przemysław Piekarski, Tantra Laya-Yogi
Zeke Mazur, Seks z Jednią. Erotyczny mistycyzm Plotyna a problem metafory
Robert Czyżykowski, Seks tantryczny – klasyfikacja zjawiska
Jean-Luc Nancy, Ciało
H.D. (Hilda Doolittle), O cielesności umysłu

LITERATURA
Z przekładów Krzysztofa Maurina: Anonim flamandzki z XV w.: Modlitwa do Ukrzyżowanego; Dorothee Sölle, Credo; Odpowiedź przyjaciołom po lewicy dlaczego się modlimy; Carl Amery, Słowa Nieobecnego Boga; Lew Tołstoj, O skruszonym grzeszniku; fragment z Zoharu

ARCHIWUM FILOZOFII POLSKIEJ
Krzysztof Maurin, Monadologia Leibniza i jej związek z nową fizyką
Krzysztof Maurin, Zasada rezonansu jako ogólna zasada poznawcza
Krzysztof Maurin, Martin Buber. Odczyt dla psychiatrów
Krzysztof Maurin, Prawdę czynić należy
Andrzej Serafin, Tantryczny platonizm Krzysztofa Maurina
Krzysztof Maurin – nota biograficzna
Kazimierz Napiórkowski, Seminarium Maurinowskie

ANTYKWARIAT
William Butler Yeats, Wprowadzenie do Gitanjali (Pieśni ofiarnych) Rabindranatha Tagore’a

RECENZJE I POLEMIKI
Marcin Cielecki, Humor, ta uprzejmość rozpaczy
Mateusz Wojda, Adam Schaff kontra uniwersytet
Rabindranath Tagore, Wedanta w interpretacji cudzoziemca